鄧坦,王暉,熊源新
(1.遵義師范學(xué)院生物系,貴州遵義563002;2.深圳仙湖植物園,廣東深圳518004;3.貴州大學(xué)生命科學(xué)學(xué)院,貴州貴陽(yáng)550025)
巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)蕨類植物種類較多,但對(duì)本區(qū)蕨類植物一直未進(jìn)行過(guò)系統(tǒng)的調(diào)查和研究,筆者于2007年8月、10月對(duì)該保護(hù)區(qū)蕨類植物進(jìn)行調(diào)查,共采集標(biāo)本250余號(hào),并對(duì)其物種組成進(jìn)行初步分析,旨在弄清該區(qū)蕨類植物的物種組成,為該區(qū)域蕨類植物多樣性保護(hù)與利用提供參考。
巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)位于貴州省黔南最高峰斗蓬山原始森林下的貴定縣巖下鄉(xiāng),地理位置東經(jīng)107°14′23.5",北緯26°35′8.8",海拔1150m;年日照時(shí)間677.4~1067.6h,年降水量1100~1200mm,雨量充沛;年平均氣溫12℃。境內(nèi)植被為常綠闊葉林;典型的喀斯特巖溶地貌,整體氣候溫涼濕潤(rùn)[1]。
經(jīng)統(tǒng)計(jì),在巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)共采集蕨類標(biāo)本250余號(hào),通過(guò)逐一鑒定[2~3],得到蕨類植物26科,55屬,117種;此次采集的標(biāo)本均保存在貴州大學(xué)生命科學(xué)學(xué)院植物標(biāo)本室(GACP)。
Lycopodiaceae
(1)Lycopodium L.
L.japonicum Thunb.
GD07107、GD07102、GD07170、GD07172
(2)Diphasiastrum Holub
D.complanatum(L.)Holub.GD07111
(3)Palhinhaea Franco et Vasc
P.cernua(L.)Franco et Vasc.GD07108、GD07263
(4)Lycopodiastrum Holub
L.casuarinoides(Spring)Holub.
GD07001、GD07264
Selaginellaceae
(5)Selaginella Beauv.
S.doederleinii Hieron.GD07002、GD07103、GD07113、GD07114、
S.gebaueriana Hand.-Mazz.GD07048
S.heterostachys Bak.
GD07003、GD07104、GD07193
S.moellendorfii Hieron.GD07033、GD07087、GD07115、GD07116
S.nipponica Franch.et Sav.
GD07006、GD07236、GD07254
S.remotifolia Spring.
GD07080、GD07112、GD07118、GD07188
S.uncinata(Desv.)Spring.
GD07008、GD07225、GD07247
S.kouycheensis leveille.GD07009、GD07265
Equisetaceae
(6)Hippochaete Milde.
H.debilis(Roxb.ex Vaucher)Holub.
GD07049、GD07125、GD07130、GD07010、GD07121
H.ramosissima(Desf.)Bǒern.
GD07004、GD07131、GD07167 Osmundaceae
(7)Osmunda L.
O.japonica Thunb.GD07012、GD07138
Plagiogyriaceae
(8)Plagiogyria(Kze.)Mett.
P.euphlebia(Kze.)Mett.
GD07039、GD07206、GD07224
P.rankanensis Hayata.
GD07015、GD07162、GD07226、GD07262 Gleicheniaceae
(9)Dicranopteris Bernh.
D.pedata(Houtt.)Nakaike.
GD07105、GD07207、GD07237
(10)Diplopterygium(Diels)Nakai
D.glaucum(Thunb.ex Houtt.)Nakai.GD07016、GD07135、GD07136
D.maximum(Ching)Ching et H.S.Kung.
GD07106、GD07168、GD07169
Lygodiaceae
(11)Lygodium Sw.
L.japonicum(Thunb.)Sw.
GD07036、GD07251、GD07191、GD07192
Hymenophyllaceae
(12)Mecodium Presl
M.polyanthos(Sw.)Copel.
GD07019、GD07208、GD07211、GD07247
Monachosoraceae
(13)Monachosorum Kze.
M.henryi Christ.GD07020、GD07249
Dennstaedtiaceae
(14)Dennstaedtia Bernh.
D.hirsuta(Sw.)Mett.ex Miq.GD07025
D.scabra(Wall.ex Hook.)Moore.
GD07026、GD07189
(15)Microlepia Presl
M.marginata(Panzer)C.Chr.
GD07027、GD07174、GD07255
M.pseudostrigosa Makino.
GD07021、GD07142、GD07132、GD07133
Lindsaeaceae
(16)Lindsaea Dry.
L.odorata Roxb.GD07031、GD07153
(17)Sphenomeris Maxon
S.chinensis(L.)Maxon.
GD07011、GD07166、GD07173、GD07187
Pteridiaceae
(18)Pteridium Scop.
P.aquilinum(L.)Kuhn var latiusoulum(Desv.)Underw.ex Heller.
GD07032、GD07171、GD07223、GD07256
P.revolutum(Bl.)Nakai.
GD07126、GD07186、GD07137、GD07140
Pteridaceae
(19)Pteris L.
P.gallinopes Ching ex Ching et S.H.Wu
GD07014、GD07190
P.multifida Poir.GD07035、GD07164
P.cretica L.GD07018、GD07117
P.vittata L.GD07005、GD07248
Sinopteridaceae
(20)Aleuritopteris Fée
A.argentea(Gmel.)Fée.
GD07037、GD07120、GD07175、GD07176
(21)Cheilosoria Trev.
C.chusana(Bak.)Ching et Shing.
GD07030、GD07185
(22)Onychium Kaulf.
O.japonicum(Thunb.)Kze.
GD07038、GD07204、GD07238、GD07250
Adiantaceae
(23)Adiantum L.
A.capillus-veneris L.
GD07013、GD07235、GD07184、GD07194
Hemionitidaceae
(24)Coniogramme Fée
C.intermedia Hieron.
GD07041、GD07210、GD07141、GD07142、GD07143
C.rosthornii Hieron.GD07085、GD07127
Athyriaceae
(25)Athyrium Roth.
A.niponicum(Mett.)Hance.
GD07042、GD07216、GD07217、GD07251
A.otophorum(Miq.)Koidz.GD07043
A.wardii(Hook.)Makino.GD07045
(26)Acystopteris Nakai
A.japonica(Luerss.)Nakai.GD07128
(27)Diplazium Sw.
D.subsinuatum(Wall.ex Hook.et Grev)
Tagawa.GD07129、GD07195
(28)Allantodia R.Br.
A.hirtipes(Christ)Ching.
GD07050、GD07204、GD07222、GD07246
A.metteniana(Miq.)Ching.GD07051
Hypodematiaceae
(29)Hypodematium Kze.
H.crenatum(Forssk.)Kuhn.GD07052
Thelypteridaceae
(30)Parathelypteris Ching
P.beddomei(Bak.)Ching.
GD07063、GD07205、GD07260
P.chinensis(Ching)Ching.GD07053
P.glanduligera(Kze.)Ching.GD07055
P.japonica(Bak.)Ching.GD07057
(31)Phegopteris Fée
P.decursive-pinnata(van Hall)Fée.
GD07130、GD07187、GD07245
(32)Pseudophegopteris Ching
P.phyrrhorachis(Kze.)Ching.GD07054
(33)Cyclogramma Tagawa
C.flexilis(Christ)Tagawa.
GD029、GD07219、GD07220、GD07234
(34)Leptogramma J.Sm.
L.scallani(Christ)Ching.GD07058
(35)Pseudocyclosorus Ching
P.tylodes(Kze.)Ching.
GD07007、GD07218、GD07219、GD07252
P.subochthodes(Ching)Ching.GD07056
(36)Cyclosorus Link
C.acuminatus(Houtt.)Nakai ex H.Ito.
GD07040、GD07239
C.parasiticus(L.)Farwell.GD07024
(37)Pronephrium Presl
P.penangianum(Hook.)Holtt.GD07079
P.lakhimpurense(Rosenst.)Holtt.
GD070 GD07059、GD07131、GD07183
Aspleniaceae
(38)Asplenium L.
A.normale Don.GD07062、、GD07210
A.pekinense Hance.GD07044、GD07260
A.prolongatum Hook.GD07063
A.sarelii Hook.GD07132、GD07234
A.trichomanes L.GD07070、GD07228
A.tripteropus Nakai.
GD07061、GD07242、GD07243、GD07257
A.varians Wall.ex Hook.et Grev.
GD07023、GD07196、GD07233
A.wrightii Eaton ex Hook.GD07133
Blechnaceae
(39)Woodwardia Sm.
W.japonica(L.f.)Sm.GD07068
W.unigemmata(Makino)Nakai.
GD07060、GD07182
(40)Struthiopteris Scop
S.eburnean(Christ)Ching.GD07134
Dryopteridaceae
(41)Dryopteris Adans.
D.bissetiana(Bak.)C.Chr.GD07064
D.championii(Benth.)C.Chr.ex ChingGD07073
D.erythrosora(Eaton)O.Ktze.GD07075
D.fuscipes C.Chr.GD07076
D.handeliana C.Chr.GD07135
D.labordei(Christ)C.Chr.GD07081
D.sieboldii(van Houtt ex Mett.)O.Ktze.
GD07086、GD07181
D.tenuicula Matthew.et Christ.
GD07084、GD07147、GD07148
D.varia(L.)O.Ktze.GD07100
(42)Polystichum Roth.
P.acutidens Christ.GD07074、GD07200、GD07230
P.deltodon(Bak.)Diels.GD07065、GD07201
P.excellens Ching.GD07077、GD07180
P.lanceolatum(Bak.)Diels.GD07071
P.makinoi(Tagawa)Tagawa.
GD07136、GD07202、GD07231、GD07259
P.tsus-simense(Hook.)J.Sm.GD07017
(43)Cyrtomium Presl
C.caryotideum(Wall.ex Hook.et Grev.)Presl.
GD07069、GD07154
C.fortunei J.Sm.GD07046
C.macrophyllum(Makino)Tagawa.
GD07137、GD07159、GD07156
(44)Arachniodes Bl.
A.amoena(Ching)Ching.GD07140
A.caudata Ching.GD07141、GD07244
A.chinensis(Rosenst.)Ching.
GD07078、GD07252、GD07253
Aspidiaceae
(45)Ctenitis(C.Chr.)C.Chr.ex Tard.-Blot et C.Chr.
Ct.membranifolia Ching et C.H.Wang.
GD07028、GD07214、GD07158
Polypodiaceae
(46)Polypodiodes Ching.
P.amoena(Wall.ex Mett.)Ching.
GD07143、GD07197、GD07198
(47)Neolepisorus Ching.
N.ovatus(Bedd.)Ching.GD07094
f.deltoideus(Bak.)Ching.GD07095
(48)Lepisorus(J.Sm.)Ching
L.bicolor(Takeda)Ching.GD07096
L.macrosphaerus(Bak.)Ching.
GD07097、GD07177、GD07178
L.obscure-venulosus(Hayata)Ching
GD 07144、GD07083、GD07258
L.thunbergianus(Kaulf.)Ching.
GD07066、GD07145、GD07146
(49)Lepidogrammitis Ching
L.drymoglossoides(Bak.)Ching.
GD07082、GD07149、GD07150
(50)Pyrrosia Mirbel
P.lingua(Thunb.)Farwell.GD07090
P.martini(Christ)Ching.GD07099
P.petiolosa(Christ)Ching.GD07093
P.porosa(Presl)Hovenk.GD07019
P.sheareri(Bak.)Ching.GD07022、GD07203
(51)Phymatopteris Pichi-Serm.
Ph.crenatopinnata(Clarke)Pichi-Serm.
GD07110、GD07124、GD07199
Ph.hastata(Thunb.)Pichi-Serm.
GD07091、GD07160、GD07161
(52)Microsorium Link
M.brachylepis(Bak.)Nakaike.
GD07101、GD07200、GD07088
M.henryi(Christ)C.M.Kuo.
GD07034、GD07221、GD07232、GD07258
(53)Colysis Presl
C.elliptica(Thunb.)Ching.GD07092、GD07240
C.flexiloba(Christ)Ching.GD07089、GD07259
Marsileaceae
(54)Marsilea L.
M.quadrifolia L.GD07047、GD07228
Azollaceae
(55)Azolla Lam.
A.imbricata(Roxb.ex Griff.)Nakai.
GD07079、GD07139、GD07179
經(jīng)統(tǒng)計(jì),巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)蕨類植物總科數(shù)、總屬數(shù)和總種數(shù)分別占貴州省蕨類植物總科數(shù)的49.06%、總屬數(shù)的36.42%和總種數(shù)的15.19%。該保護(hù)區(qū)蕨類植物在7種以上的優(yōu)勢(shì)科有6個(gè),分別是鱗毛蕨科Dryopteridaceae有4屬21種,水龍骨科Polypodiaceae有8屬19種,金星蕨科Thelypteridaceae有8屬15種,卷柏科Selaginellaceae有1屬8種,鐵角蕨科Aspleniaceae有1屬8種,蹄蓋蕨科Athyriaceae有4屬7種。7個(gè)優(yōu)勢(shì)科共有蕨類植物26屬78種,占巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)蕨類植物總科數(shù)的26.92%,總屬數(shù)的47.27%,總種數(shù)的66.67%,構(gòu)成該區(qū)蕨類植物的主體。
3.1通過(guò)對(duì)巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)蕨類植物的初步研究,該區(qū)共有蕨類植物26科,55屬,117種(包括亞種、變種)。
3.2巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)蕨類植物在7種以上的優(yōu)勢(shì)科有6個(gè),分別是鱗毛蕨科Dryopteridaceae有4屬21種,水龍骨科Polypodiaceae有8屬19種,金星蕨科Thelypteridaceae有8屬15種,卷柏科Selaginellaceae有1屬8種,鐵角蕨科Aspleniaceae有1屬8種,蹄蓋蕨科Athyriaceae有4屬7種。7個(gè)優(yōu)勢(shì)科共有蕨類植物26屬78種,占巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)蕨類植物總科數(shù)的26.92%,總屬數(shù)的47.27%,總種數(shù)的66.67%,構(gòu)成該區(qū)蕨類植物的主體。
[1] 鄧坦,熊源新,史國(guó)斌.巖下大鯢自然保護(hù)區(qū)水生種子植物種類與分布[J].山地農(nóng)業(yè)生物學(xué)報(bào),2008,27(3):13-236.
[2] 王培善,王筱英.貴州蕨類植物志[M].貴陽(yáng):貴州科技出版社,2001.13-671.
[3] 王培善,王筱英.貴州蕨類植物研究(Ⅲ)[J].貴州科學(xué),2003,21(1/2):107-110.